ХИМИЯ ПӘНІ МҰҒАЛІМДЕРІНІҢ ИНКЛЮЗИВТІ БІЛІМ БЕРУГЕ ДАЙЫНДЫҒЫ: ҚАЗІРГІ АХУАЛЫ МЕН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ

Қазақстан білім беру жүйесінде бүгінгі таңда кадрларды даярлау саласында, әсіресе педагогикалық бағытта, түбегейлі болмаса да, айтарлықтай өзгерістер орын алуда. Қазіргі бағдарламалық құжаттар инклюзивті білім беруді жүзеге асыруға дайын мамандарды даярлауға ерекше көңіл бөледі. Қазіргі заманның талаптарын ескере отырып, химия мұғалімдерін ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалармен жұмыс жасауға даярлау қазіргі мектептің білім беру стандарттарындағы маңызды үрдіске айналуда.

Педагогикалық жоғары немесе кейінгі оқу орындарын тәмамдаған түлектің табысты даярлануының негізгі көрсеткіштерінің бірі – ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларды оқытуға дайындық болып табылады.

Бұл сапа зерттеушілер тарапынан кәсіби маңыздылық ретінде қарастырылып, мотивациялық, мазмұндық және іс-әрекеттік аспектілерді қамтиды. Химия пәні мұғалімдерінің осындай балаларды оқытуға кәсіби дайындықтары олардың білім беру процесіне жеке қарым-қатынасына байланысты болып, химия саласында табысты оқытуды қамтамасыз етеді.

Химия мұғалімдерінің ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларды оқытуға дайындығын талдау практикалық даярлық деңгейінің жеткіліксіздігін көрсетті.

Студенттер инклюзивті білім беру туралы теориялық білімдерге ие болғанымен, бұл білімдерді нақты кәсіби қызметте қолдану дағдысына ие емес. Білім беру практикасы көрсеткендей, көптеген студенттер химияны оқытудың қиындықтарына тап болып, бұл мәселе сәйкес даярлықтың жетіспеушілігінен туындайды.

Химия мұғалімдерінің ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалармен жұмысқа дайындықты қалыптастыру қажеттілігі сыртқы (экономикалық және әлеуметтік мәдени) және ішкі (психологиялық) факторлармен түсіндіріледі. Сыртқы факторларға инклюзивті білім беруге қоғамның өскен қызығушылығы мен білім беру жүйелерінің әртүрлі оқушылардың талаптарына бейімделу қажеттілігі жатады. Ішкі факторлар мұғалімдердің психологиялық аспектілеріне, мысалы, жаңа сынақтар алдында қорқыныш пен өз күшіне деген сенімнің жоқтығына байланысты болады.

Осыған байланысты, тек қана даярлық бағдарламаларын реформалау емес, сонымен қатар жұмыс істеп жатқан педагогтардың тұрақты кәсіби даму жүйесін енгізу маңызды болып табылады. Бұл жүйе кәсіби біліктілікті арттыру курстарын, инклюзивті білім беру бойынша тренингтерді және тәжірибелі тәлімгерлердің жетекшілігімен практикалық жұмыстарды қамтуы тиіс. Сондай-ақ, мұғалімдер тәжірибе алмасу және үздік тәжірибелермен бөлісу үшін қолдау көрсететін орта қалыптастыруға ерекше назар аудару қажет.

Қосымша ретінде, оқыту процесін жеңілдетіп, оны инклюзивті ете алатын инновациялық білім беру технологиялары мен әдістерін енгізу мүмкіндігін қарастыру қажет.

Мысалы, цифрлық құралдар мен бейімделген білім беру ресурстарын пайдалану ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалар үшін материалды жақсырақ меңгеруге көмектесуі мүмкін.

Әйтпесе, ата-аналармен және басқа салалардың мамандарымен, мысалы, психологтар мен логопедтермен ынтымақтастық жасау да маңызды болып табылады.

Мұндай аралықтан тыс өзара әрекеттестік оқушыларды оқыту және қолдау бойынша кешенді тәсілді қалыптастыруға мүмкіндік береді, бұл өз кезегінде білім беру процесінің тиімділігін арттырады.

Осылайша, химия мұғалімдерін даярлауда кешенді тәсілді қабылдау, оның ішінде білім беру бағдарламаларын жаңарту, кәсіби өсуді қолдау және инновациялық технологияларды қолдану қазіргі заманғы білім беру талаптарын қанағаттандыруға және ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларды табысты оқытуға мүмкіндік береді.

Қолданған әдебиет тізімі:

1. Артемьев, И. Г. (2018). Инклюзивті білім: теориялық және практикалық аспектілер. — М.: "Ағарту" Баспасы.
2. Бойко, Н. В. (2022). Инклюзивті білім беру саласындағы педагогтар үшін біліктілікті арттыру курстарының тиімділігі. - "Педагогикалық білім және ғылым" журналы, № 3, 45-59 ББ.
3. Білім мен ғылымды дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарламаның негізгі бағыттары мен мақсаттары.
4. Гаврилова, Н. С. (2020). Мұғалімдерді инклюзивті оқытуға дайындау: қиындықтар мен мүмкіндіктер. - Санкт-Петербург.: "Сөйлеу" Баспасы.
5. Инклюзивті білім беру тұжырымдамасының сипаттамасы, теориялық және практикалық аспектілері.
6. Инклюзивті білім беру үшін мұғалімдерді даярлаудың заманауи тәсілдерін талдау.
7. Инклюзивті оқытудағы цифрлық технологиялар мен инновациялық тәсілдердің рөлі.
8. Инклюзивті оқытудың психологиялық аспектілерін және олардың оқу процесіне әсерін зерттеу.
9. Инклюзивті оқыту бойынша практикалық нұсқаулық.
10. Инклюзивті оқыту үшін мұғалімдерді даярлау мәселелері мен перспективаларын талдау.
11. Инклюзивті білім беру саласындағы теориялық білімді практикалық қолдану.
12. Кузнецова, О. И. (2021). Инклюзивті білім берудегі инновациялық тәсілдер: цифрлық технологиялардың рөлі. - "Заманауи педагогикалық зерттеулер" журналы, № 4, 78-85 ББ.
13. Карапетян, Г. В. (2019). Инклюзивті білім: оқу құралы. - Қазан: ҚФУ баспасы.
14. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі. (2022). Білім мен ғылымды дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы. - Астана: ҚР Білім және ғылым министрлігі.
15. Лебедева, Т. В. (2020). Ресейде мұғалімдерді инклюзивті оқытуға дайындаудың мәселелері мен болашағы. - "Білім және қоғам" журналы, № 2, 112-124 ББ.
16. Мұғалімдерді инклюзивті оқытуға дайындаудың халықаралық және ресейлік тәжірибесін салыстырмалы талдау.
17. Мұғалімдердің кәсіби дайындығын дамытуды зерттеу.
18. Никифорова, Е. А. (2023). Инклюзивті білім: теориядан практикаға. - "Ғылыми көкжиектер" журналы, № 1, 34-46 ББ.
19. Педагогтар үшін біліктілікті арттыру курстарының нәтижелерін бағалау.
20. Смирнова, И. А. (2021). Инклюзивті оқытудың психологиялық аспектілері: теория және практика. — Новосибирск: НМПУ баспасы.
21. Федоров, В. П. (2017). Мұғалімдерді инклюзивті оқытуға дайындау: халықаралық және ресейлік тәжірибе. — М.: "Ғылым" Баспасы.
22. Халықаралық ұйымның инклюзивті білім беру бойынша ұсыныстары мен стратегиялары. : [жинақ]. Вып. 1 / құраст. 1994 Жылы 10 Қаңтарда Дүниеге Келді. - Мәскеу: мектеп кітабы, 2010
23. Шахматов, В.А. (2019). Мұғалімдердің инклюзивті оқытуға кәсіби дайындығын дамыту. - Мәскеу университетінің хабаршысы, № 5, б. 55-67.
24. ЮНЕСКО. (2020). Инклюзивті білім: ұсыныстар мен стратегиялар. - Париж: ЮНЕСКО.