ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЖӨНДЕУ-ҚҰРЫЛЫС ӨНДІРІСІНІҢ ТИІМДІЛІГІН ЗЕРТТЕУ

Қазақстанда құрылыс жұмыстарының көлемі 2020 жылға 10% - ға өсті. Олардың басым бөлігін құрылыс-монтаж жұмыстары құрайды. 2020 жылдың қаңтар-наурызында құрылыс ұйымдарының жұмыс көлемі өткен жылмен салыстырғанда 11,7% – ға-456,1 млрд теңгеге өсті.

Олардың басым бөлігі – құрылыс-монтаж жұмыстары: 412,4 млрд. теңге. Ағымдағы жөндеу жұмыстарына 23,3 млрд теңге, күрделі жөндеу жұмыстарына 20,3 млрд теңге тиесілі [1].

График 1. Құрылыс жұмыстарының көлемі

Ағымдағы жылдың алғашқы үш айында шетелдік құрылыс ұйымдарының құрылыс жұмыстарының көлемі 17,3% — ды, жеке меншік — 82,7% - ды, Мемлекеттік-0,01% - ды құрады.

Жыл бұрын осы кезеңде жеке меншік қазақстандық құрылыс ұйымдарына құрылыс жұмыстары көлемінің 85,9% - ы, шетелдерге — 14,1% - ы ғана, мемлекеттік ұйымдарға-0,04% - ы келді.

Ел бойынша құрылыс жұмыстарының жиынтық көлеміндегі шетелдік ұйымдардың ең көп үлесі Атырау облысына тиесілі: 41,1%.Одан кейін Астана, Нұр-сұлтан: 33,3%. Қалған өңірлерде көрсеткіш 10% - дан аспайды [2].

Құрылыс көптеген жұмыс орындарын құрып, көптеген салалардың өнімдерін тұтынатыны баршаға мәлім. Құрылыстан экономикалық тиімділік құрылысқа салынған қаражаттың мультипликативті әсерлерінен тұрады: құрылыстағы бір жұмыс орнын аралас салаларда тағы 4-8 құрайды. Құрылыс саласын дамытумен құрылыс материалдары мен тиісті жабдықтар өндірісі, машина жасау саласы, металлургия және металл өңдеу, мұнай химиясы, шыны өндірісі, Ағаш өңдеу өнеркәсібі, цемент өнеркәсібі, энергетика, пайдалану, тұрмыстық қызметтер дамитын болады [3].

Сонымен қатар, құрылыс экономиканың басқа да саласы ретінде жаңа кәсіпорындар мен стартаптарды дамытуға ықпал етеді. Құрылыс саласының өсуі Елдегі экономикалық өсуді тудырады. Құрылыс саласының бірі – тұрғын үй – көптеген әлеуметтік мәселелерді шешетінін тағы да мойындау керек.

Қазіргі уақытта, ұзақ уақытқа созылған тұрғын үй-коммуналдық саланы реформалау процесі мен елеулі өзгерістер мен өзгерістерге қарамастан, тұрғын үй мәселесі әлі де шешілмеген. Бұл ретте тұрғын үй қорының қанағаттанғысыз жай-күйі еліміздің әлеуметтік-экономикалық даму деңгейін және азаматтардың өмір сүруінің қолайлылығын айтарлықтай төмендетеді деген фактіні мойындамауға болмайды. ҚР тұрғын үй қоры жағдайындағы қазіргі жағдайды өзгерту тек екі негізгі проблеманы шешкен кезде ғана мүмкін болады:

1. Тұрғын үй қорының ескіруі және тозған және авариялық тұрғын үй үлесінің өсуіне алып келетін оның толық жөнделмеуі;

2. Жоғары энергия тұтыну және соның салдарынан тұрғын үйді ұстауға жұмсалатын шығындардың өсуі.

ҚР Тұрғын үй кодексіне өзгерістер енгізу, оны көп пәтерлі тұрғын үйлердегі ортақ мүлікті күрделі жөндеу жүйесін (бұдан әрі 1СР) ұйымдастыру бойынша тұтас тараумен толықтыру тетікті құруды қамтамасыз етті, ол көп пәтерлі тұрғын үй қорының жөнделген алаңын ұлғайту есебінен толық емес жөндеу көлемін төмендетуге мүмкіндік береді. КҚЖ КЖ барысында қазіргі заманғы энергия үнемдеуші технологияларды қолдану ғимараттардың жылу техникалық сипаттамаларын жақсарту есебінен ЖБК төлеуге азаматтардың шығындарын төмендетуге әкеледі. Күрделі жөндеуді ұйымдастырудың заманауи шарттары жұмыстарды орындау барысында энергия үнемдеуші технологияларды міндетті түрде қолдану бөлігінде жөндеу-құрылыс өндірісін үлгілеуге жаңа талаптар қояды. Жөндеу-құрылыс өндірісінің (бұдан әрі ЖҚӨ) ерекше ерекшеліктері күрделі жөндеу бойынша жөндеу-құрылыс жұмыстарын (бұдан әрі КЖ) жүргізу кезінде құрылысты ұйымдастыруды модельдеудің қолданыстағы әдістерін қолдануды едәуір қиындатады [4].

Қорытынды

Қойылған мақсаттар мен шешілген міндеттерге сәйкес жүргізілген зерттеу мамандық паспортының келесі тармақтарына сәйкес келеді: тұрғын үй, өеркәсіптік, азаматтық және басқа да құрылыс түрлерін ұйымдастырудың жаңа әдістері мен нысандарын әзірлеу және қолданыстағыларын жетілдіру.

КЖ жүргізу кезінде Жөндеу-құрылыс өндірісі процесіне ЖСТ қосу кезектілігінің ұсынылып отырған нұсқасын іске асыру және орындауға қабылданатын технологияның тиімділігін бағалау энергия тасығыштардың шығын деңгейін қысқартуға мүмкіндік береді (жылу, электр, су, газ) базалық (КЖ бойынша) 15% - ға арттыруға мүмкіндік береді, бұл 2044 жылға қарай коммуналдық қызметтерді төлеуге арналған шығыстарды осы кезеңде күрделі жөндеуге арналған кумулятивтік шығындардың 40% - ға дейін немесе 13% - ға дейін үнемдеуге мүмкіндік береді. Сол кезде 2044 жылдан кейін 25 жыл бойы үнемдеу сақталған жағдайда, осы үнемдеу есебінен күрделі жөндеуге жұмсалатын барлық шығындардың 55% өзін-өзі ақтайды.

Әдебиеттер тізімі:

1. Абелев М.Ю. Аварии фундаментов сооружений: учебное пособие/ М.Ю Абелев- М.: СИ, 1975.- 85 с.
2. Шрейбер К.А. Вариантное проектирование при реконструкции жилых зданий/ К.А.Шрейбер- М.: СИ, 1990.-232 с.
3. Шарапов В.И. Проблема эффективности отечественногоо теплоснабжения Новости теплоснабжения, 2003.- N2 9. -С. 25-30.
4. Филиппов А. М. Класс энергоэффективности жилых зданий: теория и практика 1 А. М. Филиппов// Энергосбережение.- 2011.- N 4.- С. 23-28