ИНВОЙС-ДИСКОНТТАУ ФАКТОРИНГ АЛЬТЕРНАТИВАСЫ РЕТІНДЕ

АННОТАЦИЯ

Факторингтің дамуының басқа механизмі бұл инвойс дисконттау. Инвойс дисконттау- факторингқа ұқсас регрессиялық жабық қаржылық операция. Бірақ оның айырмашылығы-қаржыландыру әр жеткізілімге бөлек емес, сальдоға (ағымдағы төленбеген сома) барлық жеткізілімдерге төленеді. Бұл ретте комиссия көбінесе факторинг сияқты қарапайым пайыздық формула бойынша емес, күрделі формула бойынша пайыздар қаржыландыру үшін есептеледі. Күн сайын бүгін есептелген комиссияның сомасы төленген қаржыландыру сомасына қосылады, ал келесі күні пайыздар енді қаржыландыруға емес, қаржыландыру бұрын есептелген комиссиялар сомасына қоса есептеледі. Инвойс дисконттау дебиторлық берешектін қайтпай қалу мүмкіндігі пайда болған кезде ағымдағы айналымдағы қажетті қаражаттың орнын басу үшін таптырмайтын қаржылық құрал.

Түйін сөздер: факторинг, дебиторлық берешек, инвойс-дисконттау, қайта қаржыландыру, банктік операциялар.

Инвойс-дисконттау деп кейбір банктер  көрсететін қаржылық қызметіті атаймыз. Оның мәні,сатушыға сатып алушы адам қарыз болған қаражатты беруде. Инвойс-дисконттау-бұл факториргке ұқсас қаржылық операция, шын мәнінде ол оның бір түрі. Әдетте, мұндай факторинг регрессивті болып табылады, яғни несие беруші факторға дебитордың алынбаған қаражатты өтеуі керек және ол жабық түрде болады, яғни дебитор берілген концессия туралы хабардар етілмейді. Негізгі олардың арасындағы айырмашылық - қаржыландыру әр жеткізілім үшін төленбейді, ол барлық жеткізілімдердің ағымдағы төленбеген сомасына беріледі. Бұл ретте, Комиссия қаржыландыру қарапайым факторинг бойынша формула жағдайындағыдай есептелмейді, бұл жерде күрделі пайыздық формула бойынша қарастырылады. Төленген қаржыландыру сомасына күн сайын комиссия сомасы қосылады, ағымдағы күн үшін есептелген, келесі күні пайыздар қазірдің өзінде қаржыландыруға есептелмейді, бұрын есептелген комиссия мен қаржыландыру сомасына үстінен есептеледі. Берілген операция сенімді ірі клиенттерге бағытталған, өйткені олар қаржыландыруды қайтару үшін жауапкершілікті өздеріңе алады. Дебиторларды тексеру, бақылау, дебиторлық берешекті жеткізу және дебиторлық берешектің әкімшілік басқаруы жүргізілмейді, өйткені бұл операциялық шығындарды айтарлықтай азайтуға мүмкіндік береді [1].

Негізінде, инвойс-дисконттау дегеніміз күтілетін төлемдер кепіл болатын несиені айтамыз. Сатушыда барлық тәуекелдер болады, соның ішінде төлемеу жағдаййы да бар. Егер сатып алушы қарыз міндеттемелерін төлемесе, содан кейін бұл жағдайда бәрі қарыз бойынша қаражат сатушыдан алынады. Бұл қаржылық құрал компанияларға қаражаттар айналымын тез жасауға мүмкіндік береді және сол арқылы жақсы несие аудиториясын құрады. Бұл сонымен қатар сатып алушылардың компания бюджетінің құрылымындағы қарыз үлесін азайтуға көмектеседі, бұл фирмаға нарықта сенімдірек көрінуге мүмкіндік береді[2].

Инвойс-дисконттау фирмаға серіктестердің алдында ең табысты болып көрінуге мүмкіндік береді, қолайлы несие тарихын сақтайды. Сонымен қатар, қаражат тезірек айналады. Сондай-ақ, ұйымның жалпы балансында клиенттердің қарыз сомасы қысқарады. Бұл жағдайда компания пайдасыз болып көрінбейді. Әдетте, банктер тек ірі және тексерілген клиенттерге инвойс-дискаутинг қызметін көрсетеді, өйткені олар қаржыландыруды қайтаруға жауапты, бұл сонымен қатар шағын және орта кәсіпорындар үшін мерзімді айналым капиталын тартудың осы түрін жабады. Айта кету керек, бұл компаниялар үшін факторингпен салыстырғанда әлдеқайда тартымды және оларға арзанырақ[3].

Инвойс-дисконттау келесі компаниялар үшін тиімді болып табылады:

- айналым қаражатын уақытында толықтыру маңызды компаниялар;

- дилерлер желісі арқылы өнім жеткізетін компанияларға.

Инвойс-дисконттаудың негізгі айырмашылықтары:

- несиелік тәуекелдерді сақтандырудың болмауы;

- қаржыландыру ақшалай қаражат талаптарының құқықтарын беру арқылы клиенттің сауда айналымын бағалау негізінде жүзеге асырылады.

- мәміленің құпиялылығы (егер жеткізуші сатып алушының бұл туралы білгісі келмесе талап ету құқығын беру);

Сондай-ақ, инвойс-дисконттау кезінде комиссияның пайызы кәдімгі факторингке қарағанда біршама төмен екенін атап өткен жөн. Оның есептелуі де күрделі болса да [4].

Осылайша, инвойс – дисконттау жаңа қызмет болса да көптеген ұйымдар қолдану жиілігі артып келеді. Бұл қаржылық факторингке өте ұқсас, ерекшелігі ұйымның оң несие тарихын қалыптастырады; компанияға тез арада айналым қаражаттарын толықтыруға мүмкіндік береді; компанияның балансындағы сатып алушылардың қарызын азайтады, компанияны қаржылық тұрғыдан неғұрлым сенімді етеді; берілген операция факторингке қарағанда арзан. Осы ерекшеліктеріне байланысты инвойс-дисконттау қазіргі таңда факторингке қарағанда тиімді де үнемді дебиторлық берешекті толықтыру жолы болып табылады.

Әдебиеттер тізімі:

1. Егорушкина Т.Н., Михайлова М.Д., Ключникова Н.А., Голык О.И., Егорушкина А.Н., Климушкина О.П., Особенности применения факторинга при предоставлении товарных кредитов, — Ассистент Тульский филиал ФГБОУ ВО «Российский университет им. Г.В. Плеханова», STUDENT RESEARCH, С. 20-24.
2. Егошина В.О., Петренко А.С., Инвойс – дискаутинг, — Инструменты и механизмы современного инновационного развития сборник статей Международной научно-практической конференции. Том Часть 1. 2018
3. Девятайкина А.Е., Огарева Н.П., Внедрение инновационных кредитных продуктов в банковской сфере, — Российская экономика: взгляд в будущее материалы IV Международной научно-практической конференции: в 3 частях, Том Часть 2. Тамбовский государственный университет имени Г.Р. Державина. 2018, С.  287-296
4. Хворов А.В., Исакова Н.Ю., Управления дебиторской задолженностью на предприятии: проблемы и пути решения, – Электронный научный архив УрФУ, 2021.