ТУРИЗМ МАМАНДЫҚТАРЫ СТУДЕНТТЕРІН ОҚЫТУДА ЦИФРЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУ

USE OF DIGITAL TECHNOLOGIES IN TEACHING TOURISM STUDENTS

Boranbayeva Ayaulym Nurlankyzy

master's student, Department of Tourism and Hospitality, Kenzheghali Sagadiyev University of International Business (UIB),

Kazakhstan, Almaty

Zhanassova Zhuldyz Zulfikharkyzy

master's student, Department of Tourism and Hospitality, Kenzheghali Sagadiyev University of International Business (UIB),

Kazakhstan, Almaty

Zeinenova Aruzhan Samatkyzy

master's student, Department of Tourism and Hospitality, Kenzheghali Sagadiyev University of International Business (UIB),

Kazakhstan, Almaty

Nizamova Mahinur Nurmukhamedovna

Scientific Supervisor, Candidate of Pedagogical Sciences, Associate Professor, Kenzheghali Sagadiyev University of International Business (UIB)

Kazakhstan, Almaty

ТҮЙІН

Бұл мақалада туризм және қонақжайлылық мамандарын даярлау үдерісінде цифрлық технологияларды қолданудың теориялық және практикалық аспектілері қарастырылады. Авторлар білім берудегі заманауи цифрландыру үрдістерінің рөлі мен тиімділігін талдап, қазақстандық және халықаралық тәжірибелерге сүйене отырып, цифрлық технологиялардың оқыту сапасына әсерін айқындайды. Виртуалды және толықтырылған шындық (VR/AR), онлайн оқыту платформалары, цифрлық симуляторлар және геймификация элементтері арқылы білім беруді жетілдіру жолдары ұсынылады.

ABSTRACT

This article explores the theoretical and practical aspects of applying digital technologies in the education of tourism and hospitality students. The authors analyze the role and efficiency of modern digitalization trends in education, highlighting Kazakhstani and international practices that improve the quality of learning. Virtual and augmented reality (VR/AR), online platforms, digital simulators, and gamification methods are discussed as effective tools in higher education

Тірек сөздер: цифрландыру, туризм, қонақжайлылық, цифрлық технологиялар, білім беру, инновация, виртуалды шындық.

Keywords: digitalization, tourism, hospitality, education, technology, innovation, VR, AR.

Кіріспе

Қазіргі кезеңде әлемдік туризм индустриясы цифрлық трансформацияның жаңа сатысына аяқ басты. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың (АКТ) дамуы білім беру жүйесіне де зор ықпал етті. Туризм саласында цифрлық құралдарды меңгеру – кәсіби бәсекеге қабілетті маман қалыптастырудың басты шарты [1].

COVID-19 пандемиясы әлемдегі жоғары оқу орындарын онлайн оқыту форматына жедел көшуге мәжбүр етті. Бұл үрдіс білім беру мазмұны мен әдістерін қайта қарауға, цифрлық инфрақұрылымды дамытуға итермеледі. Қазақстанда да «Цифрлық Қазақстан» бағдарламасы аясында білім беру жүйесіне бірқатар инновациялық технологиялар енгізілді [2].

Туризм мамандарын даярлауда цифрлық технологияларды қолдану студенттердің тәжірибелік қабілеттерін жетілдіруге, шынайы жұмыс жағдайына жақындатылған оқыту ортасын құруға мүмкіндік береді. Сондықтан бұл тақырыптың өзектілігі қазіргі заман талабынан туындайды.

Мақсаты: туризм мамандықтары студенттерін оқытуда цифрлық технологияларды пайдаланудың теориялық және тәжірибелік негіздерін анықтау және білім сапасын арттырудағы тиімділігін бағалау.

Міндеттері:

1. Цифрландырудың педагогикалық және психологиялық негіздерін зерттеу;
2. Туризм саласында қолданылатын цифрлық құралдар мен платформаларды жүйелеу;
3. Қазақстан және шетел жоғары оқу орындарының тәжірибесін салыстыра талдау;
4. Цифрлық технологиялар арқылы туризм мамандарын даярлаудың сапасын арттыру жолдарын ұсыну;
5. Цифрлық дағдыларды дамытуға бағытталған оқу моделін ұсыну.

Теориялық негіздер және әдістемелік тәсілдер

Цифрлық технологияларды білім беру жүйесіне енгізу қазіргі заман педагогикасының ажырамас бөлігіне айналды. Цифрландыру тек техникалық құралдарды пайдалану емес, білім беру философиясын, мазмұнын және әдістемесін түбегейлі жаңарту болып табылады [3].

Зерттеу барысында келесі теориялық әдістер қолданылды:

• Сипаттамалық әдіс – туризм саласында цифрлық технологияларды қолдану тәжірибесін талдау үшін;
• Салыстырмалы талдау әдісі – халықаралық және қазақстандық жоғары оқу орындарының тәжірибесін салыстыруға бағытталған;
• Жүйелі тәсіл – цифрлық технологияларды білім беру жүйесінің өзара байланысқан элементі ретінде қарастыруға мүмкіндік берді;
• Тарихи әдіс – туризм біліміндегі цифрландырудың қалыптасу кезеңдерін анықтауға қолданылды;
• Эмпирикалық тәсіл – студенттердің оқу тәжірибесінен алынған мәліметтерді талдау арқылы тиімділікті бағалау үшін қолданылды.

Сонымен қатар, цифрлық педагогика теориясы (Prensky, 2001; UNESCO, 2022) студенттердің жеке оқу траекториясын құруға, олардың өзіндік дамуын қамтамасыз етуге бағытталған. Бұл тәсіл «lifelong learning» және «blended learning» қағидаттарына негізделген.

Теориялық тұрғыдан алғанда, цифрлық технологияларды қолдану туризм мамандарын даярлау процесінде когнитивтік, мотивациялық және практикалық компоненттерді біріктіреді. Бұл студенттердің білімін нақты жағдайларда қолдануға үйретеді және кәсіптік бейімделуін арттырады.

Негізгі бөлім

4.1 Қазақстандық тәжірибе

UIB университетінде туризм және қонақжайлылық саласы бойынша білім алушылар Academo, Microsoft Teams және Google Workspace платформалары арқылы қашықтықтан және аралас форматта оқытылады. Студенттер VirtualTour Creator және Google Earth VR құралдарын пайдаланып, виртуалды экскурсия жобаларын жасайды. Сонымен қатар, Opera Cloud Simulation арқылы қонақүй брондау және қабылдау процесін үйренеді.

Туризм кафедрасында студенттер «Smart Destination Kazakhstan» атты цифрлық жоба аясында елдің туристік аймақтарын интерактивті түрде таныстыру карталарын әзірлейді. Бұл олардың аналитикалық ойлауын, командалық жұмыс қабілетін және креативтілігін дамытады.

4.2 Халықаралық тәжірибе

Сингапур политехникалық институттарында Smart Tourism Analytics бағдарламасы енгізілген, ол студенттерге туристік деректерді Big Data негізінде талдау дағдыларын үйретеді. Испанияның IE University оқу орнында VR негізіндегі «Virtual Hotel Operations» симуляторы қолданылады. Оңтүстік Корея университеттері студенттерді Metaverse Tourism платформасы арқылы цифрлық экскурсия ұйымдастыруға үйретеді [4].

Осы тәжірибелерді қазақстандық білім беру жүйесіне енгізу арқылы отандық туризм мамандарын даярлау сапасын арттыруға болады.

Нәтижелер мен талдау

Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, цифрлық технологияларды оқу процесіне енгізу білім сапасын едәуір арттырады. Студенттердің 82%-ы виртуалды және интерактивті сабақтар теориялық материалды жақсы меңгеруге көмектесетінін атап өтті. Сонымен қатар, 68%-ы онлайн симуляторлар мен AR құралдарының тәжірибелік сабақтардағы тиімділігін мойындады.

Бұл көрсеткіштер цифрлық технологиялардың студенттердің белсенділігін, кәсіби дайындық деңгейін және практикалық құзыреттерін арттыруға ықпал ететінін дәлелдейді. Оқытушылардың пікірінше, цифрлық платформаларды тиімді пайдалану уақыт үнемдеуге және білімді дербестендіруге мүмкіндік береді [5].

Қорытынды

Туризм мамандықтары студенттерін оқытуда цифрлық технологияларды қолдану – бұл білім беруді жаңғыртудың стратегиялық бағыты. Цифрландыру оқу процесін жетілдірумен қатар, студенттердің кәсіби біліктілігін, цифрлық сауаттылығын және сыни ойлау қабілетін арттырады.

Болашақта жасанды интеллект, виртуалды ассистенттер және метағалам (metaverse) технологиялары туризм саласындағы білім берудің ажырамас бөлігіне айналады. Осылайша, цифрлық технологияларды тиімді енгізу – қазақстандық туризм индустриясының кадрлық әлеуетін арттырудың және халықаралық стандарттарға сай мамандар даярлаудың маңызды құралы болып табылады.

Әдебиет тізімі:

1. Кунанбаева С.С. Қазіргі шет тілдік білім берудің теориясы мен практикасы. – Алматы, 2010. – 344 б.
2. «Цифрлық Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы. – НҚА №827, 2018 ж.
3. UNESCO. Digital Learning and Skills Development Framework. – Paris, 2022.
4. Buhalis D. Smart Tourism Destinations // Information and Communication Technologies in Tourism. – Springer, 2015.
5. Nazarova Zh. The Role of EdTech in Hospitality Education. – Journal of Tourism Studies, 2023.
6. Жаркенова Г. Туризм мамандарын даярлаудың инновациялық әдістері. – Алматы: КУТиС, 2022.
7. Hsu C.H.C. Tourism Education and Curriculum Design in the Digital Era. – Springer, 2021.
8. OECD. Digital Transformation in Tourism and Education. – Paris, 2023.
9. Ablaikhan University Report. – Digital Learning Practices, 2024.
10. Prensky M. Digital Natives, Digital Immigrants // On the Horizon. – 2001.