КОЛЛАБОРАТИВТІ ОҚЫТУ ӘДІСІН ҚОЛДАНУ АРҚЫЛЫ БИОЛОГИЯНЫ МЕҢГЕРУ ТИІМДІЛІГІН ЗЕРТТЕУ

ИССЛЕДОВАНИЕ ЭФФЕКТИВНОСТИ ОСВОЕНИЯ БИОЛОГИИ ПОСРЕДСТВОМ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ КОЛЛАБОРАТИВНОГО МЕТОДА ОБУЧЕНИЯ

Дуйсекова Айша-Бибі Талгатқызы

магистрант, кафедра биофизики, биомедицины и нейронауки, Казахский национальный университет им.аль-Фараби,

РК, г. Алматы

Кулбаева Маржан Сусаровна

научный руководитель, ассоциированный профессор, доц., Казахский национальный университет им.аль-Фараби,

РК, г. Алматы

Исабаева Мадина Ахметовна

научный руководитель, учитель биологии и химии, КГУ ОШ 193,

ҚР, Алматы қ

АҢДАТПА

Бұл мақалада коллаборативті оқыту әдісі мен кейс-стади технологиясын біріктіріп қолданудың тиімділігі зерттелді. Бұл әдіс студенттердің зерттеушілік қабілеттерін, сын тұрғысынан ойлауын және топтық жұмыс дағдыларын дамытатыны анықталды. Зерттеу нәтижелері пәнге қызығушылықтың артуына, танымдық белсенділіктің жоғарылауына және білім сапасының жақсаруына ықпал ететінін көрсетті. Сондай-ақ, Коллаборативті әдіс студенттердің бірлескен әрекет арқылы білім алуын қамтамасыз етсе, кейс-стади нақты проблемаларды шешу арқылы зерттеушілік дағдыларды дамытады. Бұл тәсілдерді білім беру үдерісіне енгізу оқыту сапасын жаңа деңгейге көтереді.

АННОТАЦИЯ

В данной статье исследуется эффективность комбинированного применения коллаборативного метода обучения и технологии кейс-стади. Установлено, что данный метод способствует развитию у обучающихся исследовательских навыков, критического мышления и умений работать в группе. Результаты исследования показали, что использование этих методов положительно влияет на повышение интереса к предмету, активизацию познавательной деятельности и улучшение качества образования. Коллаборативный метод обеспечивает обучение через совместную деятельность обучающихся, а технология кейс-стади развивает исследовательские навыки путем решения реальных проблем. Внедрение данных подходов в образовательный процесс способствует повышению качества обучения на новый уровень.

Кілт сөздер: биология сабағы, коллаборативті оқыту, кейс-стади,  білім сапасы, бірлескен оқу, биологияны меңгеру, проблемаларды шешу қабілеті, оқу жетістіктері, зерттеушілік дағдылар, сын тұрғысынан ойлау, оқыту тиімділігі

Ключевые слова: урок биологии, коллаборативное обучение, кейс-стади, качество образования, совместное обучение, освоение биологии, способность к решению проблем, учебные достижения, исследовательские навыки, критическое мышление, эффективность обучения.

Қазіргі білім беру жүйесі жан-жақты дамыған, бәсекеге қабілетті тұлғаны қалыптастыруға бағытталған. Осы мақсатқа жету үшін студенттердің білім сапасын арттыру және олардың зияткерлік әлеуетін дамыту басты міндеттердің бірі болып табылады. Оқыту үдерісінде тиімді әдістерді қолдану арқылы студенттердің белсенділігін арттырып, олардың пәнді терең игеруіне жағдай жасауға болады.

Коллаборативті оқыту әдісі – студенттердің өзара әрекеттестігіне негізделген тиімді тәсілдердің бірі. Бұл әдіс бірлескен жұмысты ұйымдастырып, студенттердің өзіндік ойлау қабілеттерін дамытуға, өз пікірлерін еркін білдіруге және білімді терең меңгеруге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, коллаборативті оқыту тұлғаның шығармашылық ізденісін арттырып, логикалық ойлау дағдыларын қалыптастыруға ықпал етеді [1, 45-б.].

Биология пәнін оқытуда коллаборативті әдісті қолдану ғылыми түсініктерді жетік меңгеруге, зерттеу жұмыстарын тиімді жүргізуге және тәжірибелік білім мен дағдыларды дамытуға көмектеседі. Бұл тәсіл студенттердің топта жұмыс істеу дағдыларын нығайтып, өзара қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырады, сондай-ақ пәнге деген қызығушылығын арттырады [2, 30-б.].

Білім беру саласындағы жаңашылдықтар студенттердің өздігінен білім алуын, зерттеу жүргізу қабілеттерін дамытуын және олардың жеке тұлға ретінде жетілуін көздейді. Коллаборативті оқыту әдісі осы міндеттерді жүзеге асыруда маңызды рөл атқарады. Бұл әдісті сабақ барысында қолдану арқылы студенттердің биологияны меңгеру деңгейін жақсартып, олардың ғылыми-зерттеу жұмыстарына деген ынтасын оятып, бәсекеге қабілетті болуына жағдай жасауға болады [3, 75-б.].

Осылайша, коллаборативті оқыту әдісін қолдану – білім сапасын арттырудың, студенттердің танымдық белсенділігін жетілдірудің және болашақта өз саласында табысты тұлға болып қалыптасуының маңызды тетіктерінің бірі.

Жалпы айтқанда, қазіргі таңда білім беру жүйесінде студенттердің пәнді терең меңгеруімен қатар, олардың сын тұрғысынан ойлау, зерттеу, мәселе шешу және топтық жұмыста белсенді болу дағдыларын дамыту басты назарға алынуда [4, 55-б.].

Осы мақсатта коллаборативті оқыту әдістерінің ішінде «кейс-стади» технологиясы ерекше орын алады. Кейс-стади әдісі студенттердің зерттеушілік қабілеттерін арттырып, нақты проблемаларды шешуге үйретеді. Бұл мақалада кейс-стади әдісін қолдану арқылы студенттердің биология пәнін меңгеру тиімділігі зерттеледі [5, 48-б.].

Кейс-стади (Case Study) – студенттерге нақты өмірлік жағдайлар мен ғылыми мәселелерді ұсынып, оларды зерттеу және шешу жолдарын табу арқылы оқытудың тиімді әдісі. Бұл әдіс студенттерді белсенді зерттеу қызметіне тартады, олардың аналитикалық ойлауын дамытады және нақты деректерге сүйене отырып шешім қабылдау дағдыларын қалыптастырады [8, 55-б., 6, p. 72].

Зерттеу университет студенттері арасында жүргізілді. Студенттерге кейс-стади технологиясына негізделген тапсырмалар ұсынылып, олардың білім деңгейіне әсері зерттелді (кесте 1).

Кейс-стади әдісін қолдану кезеңдері:

• Мәселелік жағдайды ұсыну – студенттерге биология саласына қатысты шынайы проблемалар беріледі.
• Ақпаратты талдау – студенттер берілген тақырып бойынша деректер жинақтап, зерттеу жүргізеді.
• Шешім ұсыну – студенттер мәселенің ықтимал шешімдерін ұсынады.
• Қорытынды жасау және рефлексия – студенттер өз шешімдерін дәлелдеп, ұсыныстар жасайды.

Кесте 1.

Кейс-стади әдісін қолданудың тиімділігі

Талдау:

• Студенттердің белсенділігі мен қызығушылығы кейс-стади әдісінде айтарлықтай артқан.
• Тақырыпты меңгеру деңгейі дәстүрлі әдіске қарағанда 25%-ға жоғары болды.
• Сын тұрғысынан ойлау және зерттеушілік дағдылары 40-50%-ға жақсарды.
• Топта жұмыс істеу қабілеті жоғарылап, студенттер бір-бірімен қарым-қатынас жасауды үйренді.

Материалдар ретінде, биология пәнінің оқу бағдарламасына сәйкес тақырыптық тапсырмалар, топтық жұмысқа арналған арнайы құрастырылған тапсырмалар (кесте 2).

Кесте 2.

Кейс-стади әдісін қолдануға арналған нақты сабақ үлгісі

Қорытындылай келе, коллаборативті оқыту әдісі мен кейс-стади технологиясын біріктіру биология пәнін меңгеру тиімділігін арттыруда маңызды рөл атқарады. Коллаборативті оқыту әдісі студенттердің белсенділігін арттырып, бірлесіп жұмыс істеу дағдыларын дамытса, ал кейс-стади технологиясы зерттеушілік қабілетті жетілдіріп, нақты өмірлік жағдайларды шешуге бағыттайды. Зерттеу барысында дәстүрлі оқыту әдістерімен салыстырғанда, коллаборативті оқыту әдістері қолданылған студенттердің пәнді меңгеру деңгейі 30-50%-ға жоғарылағаны анықталды. Сонымен қатар, студенттердің сын тұрғысынан ойлау, өз бетімен шешім қабылдау және топта жұмыс істеу қабілеттері едәуір жақсарғаны байқалды.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Айтбаева Ж., Оразханова С. Оқытудағы инновациялық әдістер. – Алматы: Білім, 2020. – 150 б.
2. Құдайбергенова К. Коллаборативті оқыту әдістері: теория және тәжірибе. – Астана: НЗМ, 2019. – 120 б.
3. Жұмабаев М. Педагогика. – Алматы: Ана тілі, 2018. – 200 б.
4. Бітібаева Қ. Оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту жолдары. – Алматы: Рауан, 2017. – 140 б.
5. Ержанова Г. Оқу үдерісіндегі белсенді оқыту технологиялары. – Алматы: Абай атындағы ҚазҰПУ баспасы, 2021. – 130 б.
6. Case, J. & Light, G. Emerging Research Methodologies in Engineering Education Research. – Studies in Higher Education, 2011. – Vol. 36(1), pp. 69–85.