ТАПСЫРЫС БЕРУШІНІҢ МЕРДІГЕРЛІГІНЕН ЖҰМЫСТЫ ҚАБЫЛДАУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

FEATURES OF ACCEPTING WORK FROM THE CUSTOMER'S CONTRACTOR

Nurbol Bakir

student, faculty of history, economics and law, Makhambet Utemisov West Kazakhsta University

Kazakhstan, Uralsk

Ainur Yessengazieva

scientific supervisor, candidate of sociological sciences, senior lecturer, Makhambet Utemisov West Kazakhstan University

Kazakhstan, Uralsk

АННОТАЦИЯ

Мердігерлік-бұл бір Тараптың (мердігердің) сыйақы үшін екінші Тараптың (Тапсырыс берушінің) тапсырмасы бойынша белгілі бір жұмысты орындау міндеттемесі.

ABSTRACT

Contracting is the obligation of one party (contractor) to perform a certain work on behalf of the other party (customer) for remuneration.

Кілт сөздер: мердігерлік,шарт,тапсырышсы,жұмыс,мердігер.

Keywords:contract, contract,order,work, contractor.

Орындалған жұмыстардың сипатына байланысты мердігерлік қатынастардың бірнеше түрін ажыратуға болады:Құрылыс мердігері-Құрылыс және монтаждау жұмыстарын орындау.Техникалық мердігерлік — жабдықты жөндеу және қызмет көрсету бойынша жұмыстарды орындау.

Интеллектуалды қатарынан-ғылым, әдебиет немесе өнер туындыларын жасау.Бұл түрлердің әрқайсысының орындалған жұмысты қабылдау процесіне әсер етуі мүмкін өзіндік ерекшеліктері бар.

Мердігерлік жұмыстардың бірнеше түрі бар, соның ішінде құрылыс, техникалық және зияткерлік мердігерлік. Бұл түрлердің әрқайсысының орындалған жұмысты қабылдау процесіне әсер етуі мүмкін өзіндік ерекшеліктері бар. Мысалы, құрылыс мердігерлігінде жобалық құжаттама мен құрылыс нормаларын сақтауға ерекше назар аударылады. Тапсырыс беруші орындалған жұмыстардың жобаға сәйкестігін растайтын құжаттарды ұсынуды талап етуге құқылы. Бұған жасырын жұмыс актілері және процестің ашықтығын қамтамасыз ететін басқа құжаттар кіруі мүмкін.

Жұмысты қабылдау Қабылдау-тапсыру актісі негізінде жүзеге асырылады, онда тараптардың атауы, орындалған жұмыстың сипаттамасы және жұмыстарды орындау күні туралы ақпарат болуы керек. Актіге екі тарап қол қоюы керек, бұл мердігердің міндеттемелерді орындау фактісін растайды. Қол қойылған актінің болмауы екі тарап үшін де заңды салдарға әкелуі мүмкін екенін ескеру маңызды.

Орындалған жұмыстың сапасы оны қабылдау процесінде де шешуші рөл атқарады. ҚР Азаматтық кодексіне сәйкес жұмыс шарттың талаптарына және сапа стандарттарының талаптарына сәйкес орындалуы тиіс. Тапсырыс беруші оны қабылдағанға дейін орындалған жұмыстың сапасын тексеруге құқылы. Егер жұмыс шарттың талаптарына сәйкес келмесе, Тапсырыс беруші жұмысты қабылдаудан бас тартуға немесе кемшіліктерді жоюды талап етуге құқылы. Орындалған жұмыстардың сапасы туралы дауларды болдырмау үшін мердігерге анықталған кемшіліктер туралы ақылға қонымды мерзімде хабарлау маңызды.

Жұмыс уақыты да қабылдау процесінің маңызды аспектісі болып табылады. Егер мердігер белгіленген мерзімге дәлелді себепсіз сәйкес келмесе, Тапсырыс беруші бағаны төмендетуді талап ете алады немесе шартты орындаудан бас тарта алады. Тараптар мерзімдердің өзгеруін келісе алады немесе форс-мажорлық мән-жайларды ескереді.

Қызметтің әртүрлі салаларында мердігерден жұмысты қабылдаудың өзіндік ерекшеліктері бар. Мысалы, құрылыста жобалық құжаттаманы және құрылыс нормалары мен ережелерін (ҚНжЕ) сақтау маңызды. Тапсырыс беруші орындалған жұмыстардың сапасын және олардың жобаға сәйкестігін растау үшін сынақтар жүргізуді талап ете алады.

Жабдыққа техникалық қызмет көрсету кезінде Тапсырыс беруші жөндеуден кейін жабдықтың жұмысқа қабілеттілігін растау үшін сынақтар жүргізу туралы құжаттарды ұсынуды талап ете алады.

Бұл әсіресе жабдықтың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін өте маңызды.

Зияткерлік мердігерлік жағдайда жасалған туындыларға авторлық құқыққа ерекше назар аударылады. Тапсырыс беруші зияткерлік қызмет нәтижелеріне құқықтардың оған толық көлемде берілгеніне көз жеткізуі тиіс. Бұл туындыны пайдалануға айрықша құқықтарды да, оны қайта өңдеу немесе өзгерту құқығын да қамтуы мүмкін.

Осылайша, мердігерден жұмысты қабылдау процесі тапсырыс беруші тарапынан орындалған жұмыстардың сапасына және Шарт талаптарын сақтауға мұқият қарауды талап етеді. Қабылдау-тапсыру актілерін дұрыс ресімдеу және барлық қажетті рәсімдерді сақтау Тараптар арасындағы қақтығыстарды болдырмауға және олардың құқықтары мен мүдделерін қорғауды қамтамасыз етуге көмектеседі.

Мердігерден жұмысты қабылдаудың ерекшеліктері мен ережелерін білу Қазақстандағы азаматтық құқықтық қатынастар саласында бизнесті табысты жүргізу үшін қажетті шарт болып табылады. Қабылдау процесін тиімді басқару тәуекелдерді азайтуға мүмкіндік береді және Тапсырыс беруші мен мердігер арасында ұзақ мерзімді серіктестік орнатуға ықпал етеді.

Әдебиет тізімі:

1. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі.
2. Кузнецов А.В., "шарттық қатынастардың құқықтық аспектілері", "Заң практикасы" журналы, 2020.
3. Сидорова Н. П., "құрылыс мердігері: құқық қорғау мәселелері", "құқық" ғылыми журналы, 2021.
4. Мухамедьярова А., "зияткерлік еңбек: азаматтық заң контекстіндегі авторлық құқық", "зияткерлік меншік" журналы, 2022.