БІЛІМ БЕРУДЕГІ ВЕРТУАЛДЫ ШЫНДЫҚ ТЕХНОЛОГИЯСЫ

Білім өркендеген қоғамның негізі болып табылады, ал білім беру басынан бастап өркениеттің басым бағыты болып табылады. Адамдар үнемі білім берудің қарапайым, жылдам және тиімді жолдарын іздейді.

Сандық құрылғылар дәуірінде бізде технологияларды қолдану арқылы оқуды жақсартуға мүмкіндік бар. VR білім беруді дамытудағы келесі табиғи қадам болып көрінеді.

Бұл мақалада мен VR білімді жеткізу тәсілін қалай өзгерте алатынын көрсетемін.

VR деген не? Біз бұл тақырыпқа тереңдемес бұрын, бұл не екенің талқылайык. Виртуалды шындық қысқаша (VR) - пайдаланушының шындықты қабылдауын өзгертетін және оған 3D ортасымен әрекеттесуге мүмкіндік беретін компьютерлік модельдеу болып табылады. Басқаша айтқанда, VR - бұл виртуалды, бағдарламалық жасақтамаға негізделген әлемде бар шындықтың елесі.

VR гарнитурасын киген кезде сіздің ортаңыз физикалық тұрғыдан жоқ болса да, тәжірибе соншалықты қызықты, сондықтан сіз өзіңіздің ортаңыздың шынайы екенін сезінесіз.

Виртуалды шындық қалай жұмыс істейді? Виртуалды шындықтың қуатты құрал екенін білеміз, бірақ ол қалай жұмыс істейді?  Виртуалды шындық гарнитуралары әдетте пайдаланушыға әрекеттерді орындауға мүмкіндік беретін контроллерлер жиынтығы бар компьютерге қосылған қалың көзілдірік болып табылады.

Сонымен қатар, контроллерлерді қажет етпей-ақ көзді бақылауды қамтитын жетілдірілген гарнитуралар және тіпті компьютерге қосылуды қажет етпейтін дербес консольдер болып табылатын гарнитуралар бар. Сондай-ақ телефонға қосуға болатын картон көзілдірік қолжетімді.

Қозғалыс. VR құлаққаптың сиқыры пайдаланушының басы мен көзінің қозғалысын бақылау және сізбен бірге көзқарасты өзгерту мүмкіндігіне сайып келеді. Сондай-ақ құлаққаптар сіздің дене қозғалыстарыңызды бақылай алады, осылайша симуляцияланған ортада серуендеуге мүмкіндік береді.

Бұл 3D бақылау мүмкіндігі барлығына жарамайды, өйткені теңіз ауруы осы жетілдірілген жабдық бөліктерін пайдаланудың жалпы теріс әсері болып табылады.  Бақытымызға орай, контроллерлер қоршаған ортада қозғалу құралы ретінде де жұмыс істей алады.

Көрініс. Енді сізде бұл қарапайым көзілдірік айналаңызды қалай толығымен өзгерте алатыны туралы сұрақ туындауы мүмкін.  Бұл 3D кескінді жасау арқылы жасалады. Бұл екі көздің көрнекі ақпаратына негізделген үш өлшемді пішінді беру мүмкіндігі болып табылатын стереопсияның арқасында жақсы жұмыс істейді.  Сіздің оң және сол жақ көздеріңіз нәрселерді сәл басқаша көреді және екі көзқарас біріктіріліп, күнделікті өмірде заттарды қалай қабылдайтынымызға бірдей әсер етеді.

Көзілдіріктің екі жағында әр көзге бір-бірден екі бөлек кескін көрсетіледі және бұл кескіндер тереңдік сезімін жасау үшін көзіңізден қолайлы қашықтықта көрсетіледі.  Біз фотосуреттер мен телефон экрандарын жалпақ кескіндер ретінде қабылдаймыз, сондықтан олар ешқашан 3D модельдеу сияқты әсер етпейді.

Дыбыс. Толық сезудің тағы бір маңызды құрамдас бөлігі айналаңыздағы дыбысы болып табылады, сондықтан бірде-бір VR гарнитурасы қосымша құлаққаптарсыз толыққанды болмайды, құлаққаптар көп жағдайда кіріктірілген болып келеді.

Толықтырылған шындыққа қарсы виртуалды шындық.

Оларды салыстырмас бұрын AR не екенін анықтап  алайық. Қарапайым тілмен айтқанда, толықтырылған шындық - бұл шынайы әлемді қабылдауды жақсарту үшін компьютерлік технологияларды пайдалану. Бұл виртуалды шындыққа ұқсас болғанымен, басты айырмашылық AR сіздің нақты ортаңызды қамтиды, ал VR толығымен виртуалды ақпараттан тұрады. Толықтырылған шындық тұжырымдамасы сіз үшін жаңа болып көрінгенімен, сіз оны бұрыннан көрген немесе естіген шығарсыз, өйткені ол көптеген танымал смартфон қолданбаларында қолданылады. Snapchat бетіңізді немесе ортаңызды өзгертетін фильтр ауқымын жасау үшін AR пайдаланады. Толықтырылған шындықтың тағы бір танымал қолданбасы - пайдаланушыларды әртүрлі нақты орындардағы тіршілік иелерін «ұстауға» шақыратын Pokemon GO ойыны.

AR жақсы оқу құралы бола алады және VR-ге қарағанда қолжетімді, себебі оны смартфондар мен планшеттермен пайдалануға болады. Білім беру мазмұнын интерактивті тәжірибеге айналдыратын ресурстар бар. Бұған мысал ретінде смартфон арқылы өмірге әкелетін оқу жұмыс парақтарын келтіруге болады. Виртуалды шындық сияқты аса тартымды болмаса да, бұл студенттер үшін өте пайдалы және қызықты.

Аралас шындық дегеніміз не? Толықтырылған шындық тақырыбына тоқталған соң, аралас шындық туралы біраз сөз қозғайық. Аралас шындық виртуалды ақпаратты нақты ортамен біріктіретіндігімен толықтырылған шындыққа ұқсас. Екеуінің негізгі айырмашылығы - аралас шындық виртуалды ортаның нақты әлеммен әрекеттесуіне мүмкіндік береді.

Толықтырылған шындық виртуалды көрнекі әсерлерді қамтамасыз етеді, ал аралас шындық виртуалды ақпаратты өңдеу мүмкіндігін береді. Бұл шын мәнінде VR және AR тіркесімі және тағы бір пайдалы білім беру құралы. Microsoft Hololens аралас шындықтың тамаша үлгісі болып табылады; ол пайдаланушыға нақты ортада адам анатомиясының егжей-тегжейлі суреттерімен өзара әрекеттесуге мүмкіндік береді.

Біз бүгінгі таңда калай білім аламыз. Бірінші кезекте неліктен білім беру сапасын көтеру кажет екенің түсінейік.Тарихи білім беруге көмектесетін технологиялар кажет ақпаратты оңай табуға көзделген. Компьютерлерден бұрын бізде фактілерді есте сақтауға көмектесетін қуатты құрал болды: кітаптар.

Сандық дәуірде кітаптар электронды түрге айналуда. Қазіргі кезде жүйелер фактілерді іздеуді оңайлатады-бірнеше рет басу арқылы сіз көптеген сұрақтарға жауап таба аласыз.

Білім көп адамдар үшін қол жетімді болғанымен, қазіргі білім беру тәсілінде екі маңызды мәселе бар:

• Ол сол ескі форматқа негізделген — фактілерді сақтау. Оқыту әдістері фактілерді ұсынуға бағытталған; дегенмен, көптеген ақпарат қол жетімді болу ол оны тұтыну, оқу дегенді білдірмейді. Ақпаратқа ие болу білімді болумен бірдей емес.
• Көптеген адамдар ақпаратты қабылдауда қиындықтарға тап болады. Қысқа уақыт ішінде алынған тым көп ақпарат студенттерді таң қалдыруы мүмкін. Нәтижесінде оларға қызық болмайды, олар зерігіп, қызығушылығын жоғалтады және әдетте тақырыпты не үшін зерделейтінін де түсінбейді.

Неліктен VR оқыту тиімді? Уорвик университетінің зерттеуі студенттердің виртуалды шындық түріндегі оқу материалдарын есте сақтауы жақсырақ екенін көрсетті.

Альберт Эйнштейн айтқандай: «Білімнің жалғыз көзі – тәжірибе». Ақпаратты үйренудің және сақтаудың ең жақсы жолы - оны тәжірибеден өткізу және VR жаттығулары дәл осылай жасауға мүмкіндік береді. Ежелгі Египет туралы әңгімелерді естігенді қалайсыз ба, әлде пирамидалар арасында өз бетіңізше серуендегенді қалайсыз ба?

VR оқыту студенттерге күрделі аймақтар мен орталарды зерттеуге мүмкіндік береді, басқаша жағдайда бұл мүмкін емес, сонымен қатар  бұл пәндерді кең ауқымда оқыту үшін пайдалы болуы мүмкін.

Қашықтан оқу. Виртуалды шындық мұғалімдер мен студенттер арасындағы қашықтықты жоюға мүмкіндік береді. Виртуалды шындықтың көмегімен қашықтықтан оқыту құралдары мұғалімдер мен студенттерді цифрлық көріністерімен бір бөлмеде біріктіре алады, мұғалімдер виртуалды шындық әлеміне телепортация жасай алады және студенттерді тәжірибелер арқылы бағыттай алады.

Қандай пәндер VR-ден пайда көре алады? География. Оқулықтар мен бейнематериалдар арқылы әлемді танудың дәстүрлі әдісінен айырмашылығы - виртуалды шындық студенттерге әлемнің кез келген нүктесіне саяхаттауға мүмкіндік береді. Біздің планетамыздың басқа жағындағы ортаға ену – адамның дүниетанымын байытумен қатар, үлкен ляззат сыйлайды.

Тарих. Бұрынғы жағдайды көру үшін өткенге саяхаттауды ойладыңыз ба? VR гарнитурасы арқылы сіз мұны істей аласыз; Тарихи орталар мен сценарийлерді жаңғыртып, тіпті тарихи тұлғалармен араласуға мүмкіндік беретін контент қолжетімді!

Өнер. Танымал өнер галереясына  саяхаттап кіру үшін, ақша төлейтін күндер артта қалды. Виртуалды шындықтың көмегімен сіз әлемнің ең әдемі өнер галереяларын кез келген жерден көре аласыз. Көркем галереяларға виртуалды түрде бару мүмкіндігінен басқа, виртуалды өнер жасауға және шығармашылық қабілеттеріңізді ашуға мүмкіндік беретін кейбір фантастикалық виртуалды шындық құралдары бар.

Виртуалды шындықты қолжетімді ету. Вертуалды шындық өте қымбат тұрады, ол коптеген пайдаланушыларға кедергі туғызады. Егер Google Expeditions жетістігін талдасақ, Google көптеген студенттерге қол жетімді болғаны белгілі болады, өйткені аппараттық құрал шынымен қолжетімді болды. VR білімін пайдаланушылардың көпшілігіне қолжетімді ету үшін пайдаланушыларда бұрыннан бар құрылғылар үшін VR тәжірибесін жасауға және оларды қуатты оқу құралдарына өзгертуге назар аудару маңызды. Қалтамыздағы телефон және Google Cardboard немесе Samsung Gear VR сияқты 50 000-100 000 теңгелік гарнитура студенттерге жақсы VR тәжірибесін беру үшін жеткілікті болуы керек.

Басқа қолдану: виртуалды шындықты оқыту. Оқыту үшін иммерсивті технологияларды қолдану тек студенттермен ғана шектелмейді - ол сонымен қатар әртүрлі салалардағы мамандарды оқыту үшін пайдалы екенін дәлелдеді.

Хирургтерге нақты хирургиялық сценарийге ұқсас толық тәжірибе ұсынатын хирургиялық тренажерлар да бар. Виртуалды шындық медициналық жаттығулары нақты сүйектердің, терілердің және бұлшықеттердің жанасу сезімін беретін тактильді технологияны пайдаланады.

Бұл құрал хирургтарға толығымен қауіпсіз виртуалды ортада хирургиялық дағдыларын үйренуге мүмкіндік береді. Сол сияқты, ветеринарларға арналған VR тренингі бар, ол көрерменге жануарлардың қаңқасы мен мүшелерін егжей-тегжейлі тексеруге мүмкіндік береді.

Құрылыс индустриясы да виртуалды шындықтан пайда көреді, өйткені виртуалды шындық оқу процедураларын мүмкіндігінше қауіпсіз жүргізу үшін қолданылады. Виртуалды шындықты қауіпсіз оқу үшін ғана емес, сонымен қатар құрылыс жоспарларын бұрынғыдан да егжей-тегжейлі көрсету үшін пайдалануға болады. Құрылыс жоспарларын өте терең зерделеуге болады және виртуалды шындық жұмысшыларға жұмысты бастамас бұрын өз жобаларын елестетуге мүмкіндік береді.

Оқуда қиындықтары бар студенттерге арналған VR. Виртуалды шындық оқуда қиындықтары бар студенттерге пайдалы болуы мүмкін. Оқушылар қауіпсіз және басқарылатын ортада қоршаған әлем туралы біле алады.

Бастауыш мектеп оқушылары сияқты, иммерсивті  оқу қиындықтары бар оқушыларға көмектесу үшін виртуалды шындықтың ең танымал түрі болып табылады.

Студенттердің виртуалды шындық гарнитурасын пайдалануда қиындықтарға тап болуы сирек емес. Иммерсивті сыныпта мұғалімдер сабақты әлдеқайда дәстүрлі түрде жүргізе алады. Студенттер әлі де айналаға қарап, виртуалды ортаны зерттей алады, бірақ олар өздерін қолайсыз сезінбестен таныс жолмен жасай алады.

Виртуалды шындық аутизммен ауыратын студенттер үшін пайдалы екені анықталды. Strickland және басқалардың зерттеуі. (2007) аутизмі бар балалардың виртуалды ортада үйренген дағдыларын шынайы өмірде қолдана алатынын көрсетті. Бұған өрт және көше/жол қозғалысы қауіпсіздігі дағдылары кірді.

Қорытынды. Бұл мақала сізге виртуалды шындық құралдарының оқу ортасында қаншалықты пайдалы болатыны туралы нақты түсінік берді деп үміттенемін. Әлемнің жан-жақты дамуын ескере отырып, VR білім беру саласында анағұрлым танымал бола алады деп айтуға болады. Бұл біздің білім алушылардың болашақта осы жүйеде жұмыс жасай алатыны сөзсіз.

Әдебиеттер тізімі:

1. VR дегеніміз не? [Электрондық ресурс] / / tlum.ru. - 2017. - Қатынау режимі: https://tlum.ru/news/cto-takoe-vr/.
2. VR виртуалды шындық технологиясы [Электрондық ресурс] / / Қызықты шындық.— 2022. - Қатынау режимі:http://funreality.ru/technology/virtual_reality/.
3. Лазовский, Е. Google Expeditions қосымшасы тарихи орындар бойынша виртуалды турға баруға мүмкіндік береді [Электрондық ресурс] / Е.Лазовский // Лайфхакер. — 2017. - Қатынау режимі: https://lifehacker.ru/google-expeditions/amp/.
4. Подплетько, К. Мектептегі VR-дің проблемалары мен артықшылықтары [Электрондық ресурс] / К.Подплетько // Трендтер. — 2019. - Қатынау режимі: https://trends.rbc.ru/trends/amp/news/5d8df78d9a7947725033da5a.
5. Білім берудегі виртуалды шындық [Электрондық ресурс] // hdr360. — 2020. - Қатынау режимі://hdr360.ru/o-kompanii/virtualnoe-obrazovanie/.
6. Кириллов, д. VR білім беруде [Электрондық ресурс] / Д. Кириллов / / TEDx Talks.—2020.-Қатынау режимі: https://www.youtube.com/watch?v=A9Jw2ApsXdw.