ҚАЗАҚСТАН КӘСІПОРЫНДАРЫ БИЗНЕСІНІҢ ТИІМДІЛІГІ МЕН НӘТИЖЕЛІЛІГІН АРТТЫРУ ҮШІН ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТ

АННОТАЦИЯ

Зерттеудің негізгі мақсаты: Қазақстанның бизнес саласындағы жасанды интеллекттің тиімділігін анықтау.

Пәні: Интеллектуалды компьютерлік жүйелерді, яғни біз дәстүрлі түрде адам санасымен байланыстыратын мүмкіндіктері бар жүйелер – тілді түсіну, үйрену, пайымдау, есептер шешу, және т.б дамытумен айналысатын информатика саласы.

Түйінді сөздер: жасанды интеллект, ақылды электроника, бизнестегі жасанды интеллект, қосымшалар, технологиялар.

Жоспар:

1. Кіріспе

2. Негізгі бөлім

2.1. Ойын – сауық саласы

2.2. Жылжымайтын мүлік саласы

2.3. Бөлшек сауда индустриясы

3. Сапалы зерттеу

4. Зерттеу нәтижелерін талдау

5. Қорытынды

1. Кіріспе

Жасанды интеллект (бұдан әрі - AI) кеңінен адам өмірінің көптеген салаларында қолданылады: үйде техника, "ақылды" электроника, қаржыны басқару, деректерді талдау және бағдарламалау.

Жасанды интеллект қабілеттілікке жататын іс-әрекеттерге ұқсас манипуляцияларды орындап, адам миының бақылауымен жүзеге асырылады. Жасанды интеллект-бұл ақпараттық жүйе компьютерлерге адамға еліктейтін қабілеттер беруге арналған: есту, көру және оқу. Сонымен, жасанды интеллект-бұл адам миының негізінде құрылған ақпараттық-компьютерлік жүйе және перцептивті әрекеттерді қабылдауға қабілетті нысан.

2. Негізгі бөлім

2019 жылдың ақпан айында Дональд Трамп Америка Құрама Штаттарының экономикалық және ұлттық қауіпсіздігін сақтау үшін өте маңызды AI Initiative жасанды интеллект саласын дамыту бағдарламасын жариялады. ҚКП Бас хатшысы Си Цзиньпин: "2030 жылға қарай бізде теория, технология және жасанды интеллектті жетекші жаһандық деңгейде қолдану керек", - деп, жасанды интеллект технологиясының зор әлеуетіне сенімді.

Қазіргі бизнес-модельдер ақпаратты басқарушылық шешімдер қабылдау үшін, бизнестің цифрлық экономика мен виртуалды ортаға енуі үшін одан әрі пайдалануға итермелейді. Бүгінгі таңда жасанды интеллектке деген қызығушылық айтарлықтай өсті, яғни осы салаға қаржылық инвестициялар артты. Оған қоса, жасанды интеллектің қолдану саласы кең.

2.1 Ойын – сауық саласы

Ойын-сауық және медиа индустриясындағы жасанды интеллекттің рөлі назар аударуға тұрарлық. Зерттеу жүргізген Дүниежүзілік салалық шолу бұл технология екі себепке байланысты қажет екенін айтады. Біріншіден, бұл жаңа өнімдерді, қызметтерді және платформаларды құру. Мысалы, Spotify музыкалық платформасындағы ұсыныстар жүйесі жасанды интеллект технологияларын қолдана отырып жасалған. Екіншіден, сұраныстың рөлі: тұтынушылар мазмұнды тұтыну, компаниялармен қарым-қатынас жасау және олармен коммерциялық қатынастар орнату процесінде даралықты және даралануды бағалайды. Еуропалық Одақта жүргізілген зерттеу аясында миллениалдық респонденттердің 55%-дан астамы медиа өнімдерді таңдағанда жасанды интеллект технологиясын қолдана отырып немесе бот көмегімен жасалған тізімді басшылыққа алғысы келеді деген қорытынды шығарылды.

Ойын-сауық және медиа-бизнес саласында жасанды интеллект технологияларын енгізудің нақты стратегиясы жоқ.

2.2 Жылжымайтын мүлік саласы

  Жылжымайтын мүлік секторында жасанды интеллектті пайдалану операциялық тиімділікті арттыруға және шешім қабылдау процестерін өзгертуге мүмкіндік береді. Үлкен деректер жиынындағы өзара байланыстар мен үлгілерді тану арқылы болашақ даму үшін ықтимал сценарийлердің салдарын толығырақ зерттеуге болады. Субъективті бағалау нақты деректерге негізделген қорытындылармен ауыстырылады, оған сәйкес белгілі бір мүліктің ерекшеліктерін ескере отырып негізделген шешімдер қабылданады. «Ақылды келісім-шарттар» деп аталатын келісім-шарттар мен құжаттардан қажетті ақпаратты алуға және оны тиімді пайдалануға, еңбек шығындары мен транзакция уақытын азайтуға мүмкіндік береді.

2.3 Бөлшек сауда индустриясы

Бөлшек сауда индустриясы сауда тәжірибесінде елеулі өзгерістерді көруде. Көптеген өндірушілер мобильді ортада көптеген тұтынушылармен өзара әрекеттесу сапасын жақсарту үшін AI пайдаланады. Сатып алушыға өткен өзара әрекеттесу негізінде өнімді таңдауға көмектесетін алгоритмдер бөлшек саудагерлерге табыс әкеледі. 2018 жылы барлық кірістің 35%-ы AI негізіндегі ұсыныстардан келді, бұл 2017 жылмен салыстырғанда 25%-ға көп. Ең бастысы, бұл 35% табыс мереке күндері сатып алушылардың 6%-ынан келеді, яғни дұрыс ұсыныстарды алған сатып алушылар олардың сатып алуларының айтарлықтай үлесі. Сонымен қатар, Salesforce.com зерттеулері тұтынушылардың 82% жеке және онлайн тәжірибелерін біріктіру үшін өздері туралы ақпарат беруге дайын екенін көрсетеді.

3. Сапалы Зерттеу

Зерттеуде біз Қазақстандағы бизнес цифрлық трансформацияға ұмтылады деген тезисті негізге алдық. Біз алдымызға қазақстандық бизнестің жасанды зердені енгізуге және іс жүзінде қолдануға деген көзқарасы мен дайындық дәрежесін айқындау, қазақстандық бизнестің жасанды зердені пайдалану жағдайларын сипаттау, осы кезеңде бизнесте туындайтын негізгі мәселелерді анықтау мақсатын қойдық.

Біздің зерттеуіміз үшін біз арнайы бизнестері бар немесе бастауға құлшыныстары бар жандардан сауалнама жүргіземіз деп шештік. Олардың көпшілігі біздің достарымыз. Біз олардан мақалаға қатысты онлайн түрде бірнеше сұраққа жауап беруін сұрадық.

Әдістеме және әдіс: осы зерттеу үшін біз ең танымал әдісті қолдандық. Сонымен қоса, біз алдыңғы Қазақстан бойынша жасалған зерттеулерді ескере отырып, жаңа мәліметтер енгіздік.

4. Зерттеу нәтижелерін талдау

Ең алдымен біз Қазақстанда Жасанды интеллекттің қаншалықты дамығанын бақылауды жөн көрдік. Нәтижесінде біршама зерттеу жұмыстарын талдадық. Мысалы, Қазақстанның бизнес саласындағы AI тиімділігінен Қазақстандық бөлшек сауда компаниялары өздерінің бизнес-процестеріне AI-ны белсенді түрде енгізуде. Ақпараттар бойынша қазақстандық бөлшек саудагерлердің 42%-ы AI негізіндегі технологиялар мен шешімдерді пайдаланып жүр, тағы 35%-ы оларды алдағы 5 жылда қолдануды жоспарлап отыр. Осылайша, 2024 жылға қарай қазақстандық бөлшек саудагерлердің 77%-ы өз қызметінде AI негізіндегі технологиялар мен шешімдерді пайдаланады деп күтілуде. Қазақстандық бөлшек сауданың AI бейімдеу қарқыны жаһандық трендтермен сәйкес келеді: IBM Business Value және Oxford Economic институты жүргізген әлемнің 23 еліндегі 1900 бөлшек саудагер арасында жүргізілген жаһандық сауалнамаға сәйкес, бүгінде дүние жүзіндегі бөлшек саудагерлердің 40% пайдаланады. AI негізіндегі технологиялар мен шешімдер 5 жылдан кейін  79% жетеді деген болжам жасалынды.

Енді, өзіміз жүргізген зерттеу жұмысы жайлы сөз қозғасақ, Қазақстандық бизнес иелері жасанды интеллект технологияны жұмысқа енгізуге қаншалықты дайын екенін білу үшін сауалнама жүргізілді.

Сурет 1.Технология қолдану салалары           Сурет 2.Цифрландырудың табысқа әсері

Сауалнама нәтижесі бойынша (сур.1) адамдардың 73%-ы технологияны жұмыс жасау мақсатында қолданылатыны айқындалды. Яғни, жаңа технологияларды жұмысқа енгізу өзекті мәселе екені белгілі болды. Сонымен қатар, адамдардың 93,3%-ы (сур.2) бизнесті цифрландыру оның табысына әсер ететініне сенімді. Осыдан, жасанды интеллекті бизнеске енгізу өзекті тақырыптарының бірі екендігі және оның маңыздылығы көрінеді.

5. Қорытынды

Жасанды интеллект дамуының осы кезеңінде мемлекеттің міндеті, ең алдымен, сарапшылар қауымдастығымен бірлесіп, жасанды интеллект саласын реттеудің ең жақсы нұсқасын табу болып табылады, ол технологияларды дамытуға ғана емес, сонымен қатар жасанды интеллектті қолданумен байланысты тәуекелдерді азайту. Зерттеуіміздің ең маңызды сұрағына жауап бере отырып, біз жасанды интеллект бизнеске тиімді әсер ететінін сенімді түрде айта аламыз. Қазірдің өзінде көптеген ұйымдар мен шағын бизнес тиімділігін арттыру үшін жасанды интеллектті пайдаланады. Біз 5 жылдан кейін не болуы мүмкін деп болжадық, сондықтан сауалнама Қазақстандағы жасанды интеллекттің болашағына қатысты сұрақтарды қамтыды. Нәтижелер оң болды. Демек, жасанды интеллект Қазақстанның бизнес саласына тиімді әсер етеді және алдағы 5 жылда гүлденеді деген қорытынды жасауға болады.

Әдебиеттер тізімі:

1. Нопонен, Н., “Менеджментке жасанды интеллекттің әсері”, - Іскерлік этика және ұйымдық зерттеулердің электронды журналы, 2019, 24(2).
2. Айнұр Муратова , “Жасанды интеллект адамды алмастыру мүмкін бе?”,2021 - Ана тілі, 25.11 .
3. Жолдас Өрісбай, “Жасанды интеллект деген не және оның адамзатқа қауіпі қандай?”, 2019.
4. Эль Намаки, M. S. S., “Компаниялар бизнес-стратегиясын құрастыруда AI-ны қалай қолданады. Түрлендіру”.2016 – 2394-3351.
5. Vinuesa, R., Azizpour, H., Leite, I., Balaam, M., Dignum, V., Domisch, S., Felländer, A., Langhans, S. D., Tegmark, M., & Fuso Nerini, F. (2020). The role of artificial intelligence in achieving the Sustainable Development Goals. Nature communications, 11(1), 233.