ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК-ЖЕКЕ МЕНШІК ӘРІПТЕСТІКТІҢ ЖАЛПЫ ЖАҒДАЙЫ

CGENERAL STATE OF PUBLIC-PRIVATE PARTNERSHIP IN KAZAKHSTAN

Niyazov Abai

student, Department of Public Administration, Finance and Marketing, K.Zhubanov Aktobe Regional University,

The Republic of Kazakhstan, Aktobe city

АҢДАТПА

Соңғы жылдары Қазақстанда мемлекеттік-жекешелік әріптестіктің рөлі экономиканы дамытудың шешуші және тиімді жолдарының бірі ретінде қарастырыла бастады. Қазіргі уақытта Қазақстанда 700-ден астам МЖӘ шарты жасалды. Шарттардың басым бөлігі білім беру саласына тиесілі. Осы баптың шеңберінде Қазақстандағы мемлекеттік-жекешелік әріптестіктің жалпы жай-күйі қарастырылатын болады.

ABSTRACT

In recent years, Kazakhstan has increasingly assigned the role of public-private partnership as one of the key and effective ways to develop the economy. At the moment, more than 700 PPP contracts have been concluded in Kazakhstan. The lion's share of contracts falls in the field of education. Within the framework of this article, the general state of public-private partnership in Kazakhstan will be considered.

Түйін сөздер: мемлекеттік-жекешелік әріптестік, әріптестік, Қазақстан, экономика, жоба, жасалған шарттардың сомасы.

Keywords: public-private partnership, partnership, Kazakhstan, economy, project, amount of concluded contracts.

Қазақстанда алғашқы МЖӘ жобалары 2006 жылдан бастап жүзеге асырыла бастады. Сол уақытта Республикалық маңызы бар 3 МЖӘ жобасы толығымен іске асырылып, пайдалануға берілді. Бұл жобаларға: Өскемендегі – "Шар станциясы" темір жолы, Солтүстік Қазақстандағы - Ақтөбе облысы өңіраралық электр беру желісі және Ақтау қаласындағы халықаралық әуежай жолаушылар терминалы жатты. Жобалардың жалпы құны 46,2 млрд теңгені құрады [1].

Кейбір қазақстандық сарапшылардың пікірінше, Қазақстандағы МЖӘ жобалары санының шектеулілігі сол кезде "Концессиялар туралы" Заңның қолданылуымен байланысты екенің көрсетті. Бұл Заң  тек ірі инфрақұрылымдық жобаларды іске асыру үшін жасалды. "Концессиялар туралы" Заңды жетілдіру мақсатында Заңға 2008, 2010 және 2012 жылдары түзетулер енгізілді [1]. Нәтижесінде, 2012 жылдың жазында "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне мемлекеттік - жекешелік әріптестіктің жаңа нысандарын енгізу және оларды қолдану салаларын кеңейту бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Заң ұсынылды, ол бір жылға жуық уақыттан кейін-2013 жылғы 4 шілдеде бекітілді.

МЖӘ дамуының жаңа сатысы 2015 жылғы "Мемлекеттік-жекешелік әріптестік туралы" ҚР Заңының қабылдануымен басталды. Бұл заңда МЖӘ қолдану салалары бойынша бірқатар шектеулерді алып тастап, қатысушылардың құрамын, келісімшарттардың нысандары мен түрлерін кеңейтті, сондай-ақ жеке қаржылық бастама мүмкіндігін енгізуге мүмкіндік берді [2].

Осылайша, "Қазақстандық Мемлекеттік-жекешелік әріптестік орталығы" АҚ 2020 жылғы 1 маусымдағы деректері бойынша 786 МЖӘ шарт жасалды, олардың жалпы сомасы 1,8 трлн. теңгені құрады (сурет-1) [3].

Жалпы, 15 жыл ішінде келісімшарт саны 255 еседен астам артқанын көруге болады. Экономика салалары бойынша жобалардың басым бөлігі білім беру саласына тиесілі - 485 (жасалған шарттардың жалпы санының 62%). Денсаулық сақтау саласында біршама аз мөлшерде - 169 (жасалған шарттардың жалпы санының 21%) жоба іске асырылды. Жалпы, бұл салалардың басым болуы 2050 Стратегиясында жазылған әлеуметтік жобаларды дамыту жөніндегі міндеттермен байланысты. Жасалған келісімшарттардың төрттен бір бөлігі ғана (132) экономиканың басқа салаларының  (Ақпарат және байланыс, Энергетика және ТКШ, Көлік және Инфрақұрылым) жобаларына тиесілі болды (сурет. 2) [3].

Жалпы, статистиканы талдағаннан кейін, соңғы жеті жыл ішінде мемлекеттік-жекешелік әріптестіктегі заңнамалық өзгерістер осы сектордағы сандық көрсеткіштердің өсуіне айтарлықтай әсер еткенін көреміз.

Список литературы:

1. Жангирова, Р. Н. Развитие государственно-частного партнерства в Республике Казахстан // Вестник КазНПУ. - 2014. — № 2.
2. Альмухамедова,Н. ГЧП в Казахстане: Развитие, Преимущества и Достижения: сайт. – URL: https://strategy2050.kz/ru/news/52434/ - Дата доступа[06.01.2021]
3. Казахстанский Центр Государственного-Частного Партнертсва [База проектов]: сайт. – URL: https://kzppp.kz/projects - Дата доступа[06.01.2021]