АҚМОЛА ОБЛЫСЫ ҚҰРЫЛЫС АЛАҢДАРЫНДА ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУДАҒЫ ҚАУІПСІЗДІКТІ ҚАМТИТЫН ИНОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ДАМЫТУДЫҢ ЖОЛДАРЫ

АННОТАЦИЯ

Құрылыс саласы - қол еңбегі мен күрделі механизмдер бір мезгілде жүретін, агрегаттар қолданылатын экономикалық қызмет түрі, олардың көмегімен ғимараттарды, құрылыстарды, желілік объектілерді салу, қайта жаңарту және күрделі жөндеу жұмыстары қамтамасыз етіледі.

Қазіргі заманғы сәулет шешімдері құрылымның үлкен ауқымымен және күрделілігімен ерекшеленеді, осыған байланысты құрылыс манипуляцияларын оңайлату және құрылыс объектілерін құру жылдамдығын арттыру үшін урбанистика мен қала құрылысының даму үрдістеріне байланысты инновациялық шешімдерге қажеттілік өседі.

Құрылыс алаңдарында еңбекті қорғау саласындағы неғұрлым өзекті жаңалықтардың арасында тәуекел-бағытталған тәсілге негізделген қауіпсіздік техникасы мен еңбекті қорғау деңгейін бақылау технологиясы — BIM (Building Information Modeling) атап өткен жөн.

Сурет 1. Еңбекті қорғау деңгейін бақылау сызбасы

Бұл әдіс құрылыс-монтаж жұмыстарының түрлеріне байланысты қауіпті өндірістік факторлардың шекарасын анықтауға, сондай-ақ осы қауіпті өндірістік факторлар жататын еңбек жағдайларын жіктеуге мүмкіндік беретін технологияны білдіреді. Аталған технология құрылыс объектісінің 3D-үлгісін жасауға және салынып жатқан құрылыс объектісінің барлық көлемінде еңбекті қорғау жөніндегі талаптардың сақталуына бір мезгілде мониторинг жүргізуге мүмкіндік береді[1, б. 185].

Қауіпсіздік паркі — табиғи шамада құрылыс алаңының әртүрлі бөліктерінде құрылыс жұмыстарын орындауды және жеке қорғану құралдарын (бұдан әрі-ЖҚҚ) дұрыс қолданбауды, биіктікте жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік ережелерін бұзушылықтарды және адамның денсаулығына зиян келтіруге әкеп соғатын басқа да бұзушылықтарды қоса алғанда, қызметкердің еңбекті қорғау жөніндегі талаптарды бұзу салдарларын көрсететін композициялар мен инсталяциялар жаңғыртылған кеңістік.

Құрылыста қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін өзімен жеке алып жүретін электроника, ақпаратты үздіксіз алып тұратын және процестерді басқаратын менеджерлерге ақпарат беретін смарт сағат және басқа да құрылғылар қолданылады. Мысалы, IIoT-құрылғылар (өнеркәсіптік интернет заттар құрылғылары) әрбір жұмысшы — пульс, құлау датчигі, ал қажет болған жағдайда — қанды оттегімен қанықтыру жөніндегі деректерді бере алады. Апат жағдайда дабыл сигналы бірден күзет пультіне түседі.

IIoT (industrial internet of things) — өнеркәсіптік интернет заттар. Бұл концепция өнеркәсіп нысандарында интернет желісі арқылы интернет-сервистерге (деректерді өңдеу орталықтарына — ДӨО) қол жеткізу мүмкіндік береді.

IIoT-құрылғыларды қолдану сондай-ақ құрылыс алаңдарында жұмысшылардың орын ауыстыруын қадағалауға, қауіпті аймақтарда адамдардың болмауын бақылауға, жүргізушілерге оқыр аймақтарда адамдардың болуын ескертуге, эвакуациялық жағдайларда ешкім ұмытылмайтын немесе табылмайтынына кепілдік беруге мүмкіндік береді.

Бұл технологиялар ЖҚҚ-ны пайдалануға мұқият бақылауды қамтамасыз ете алады: егер жұмысшы объектіге ЖҚҚ-сыз шығатын болса, смарт-сағатқа ескерту келеді, тиісті белгі сондай-ақ оның бастығына да түседі [2, б. 56].

Өнеркәсіптік интернет заттарды қолдану объектідегі қауіпсіздік техникасының бұзылу оқиғаларын төмендетуге мүмкіндік береді. Қосымша әсерлер ретінде-еңбек тәртібін бақылау және ұрлауды болдырмау, логистиканы оңтайландыру мүмкіндігі туады.

Сурет 2. IIoT (industrial internet of things) — өнеркәсіптік интернет заттар

Өнеркәсіптік интернет технологияларының қолданысы құрылыс алаңына қатысты қарастырылып отырғаны кездейсоқ емес, ең алдымен жарақаттанушылық оқиғалардың 90% — ы жұмыс аалаңдарында орын алады, оның ішінде басым көпшілігі (88% - ға жуық) - зардап шеккендердің тікелей жұмыс орнында жарақаттанады [3, б. 98].

Құрылыс алаңдарының белгілі бір жергілікті жерлерде ақпарат көздері орнатылады (температура, діріл, геопозиция, ылғалдылық, кернеу, қысым және т.б.) туралы ақпарат жинақталып,  талдау орталығына жіберіледі, содан кейін оның негізінде жергілікті жерлердегі тәуекел деңгейі туралы, шикізат пен отынды тұтыну кезіндегі шығындар туралы, құрылыс алаңдарындағы жұмыстың тиімділігі, қызмет көрсету кезеңдері, техниканың сыну ықтималдығы туралы және т. б. аналитикалық қорытынды жасауға болады.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. В.В. Талапов «Основы BIM: введение в информационное моделирование зданий», 2011г.
2. Новые информационные технологии в архитектуре и строительстве: материалы всероссийской научной конференции с международным участием, 1–2 ноября 2018 г. – Екатеринбург: Уральский государственный архитектурно-художественный ун-т, 2018.
3. Г.Г. Орлов. Е.Б. Сугак, Ю.Ю. Чинилин Методические указания по выполнению раздела «Охрана труда и пожарная безопасность» в дипломных проектах по специальности  «Промышленное и гражданское строительство» , Москва 2009 г.